Η πρώτη ιστορική μαρτυρία για την ύπαρξη του Μικρού Θεάτρου της Αμβρακίας αποδίδεται στον Διονύσιο Αλικαρνασσέα. Τις μαρτυρίες αυτές επιβεβαίωσε η αρχαιολογική σκαπάνη, η οποία έφερε στο φως τμήμα του θεάτρου στο άλλοτε θρησκευτικό και διοικητικό κέντρο της Αμβρακίας, που ταυτίζεται με το κέντρο της σύγχρονης Άρτας.

Το Θέατρο αποκαλύφθηκε το 1976, μετά από ολιγόμηνη ανασκαφική έρευνα, μαζί με τμήμα λουτρού κάτω από το κοίλο, καθώς και με θεμέλια οικιών των κλασικών και αρχαϊκών χρόνων. Η ανάδειξη του θεάτρου εντάχθηκε στο Ε.Σ.Π.Α. 2007-2013, με χρηματοδότηση, ύψους 2.000.000,00 € και υλοποιήθηκε το υποέργο του ευρύτερου έργου «Ανάδειξη – ενοποίηση αρχαιολογικών χώρων αρχαίας Αμβρακίας στην πόλη της Άρτας, Δήμου Αρταίων: δυτική νεκρόπολη, ναός Απόλλωνα και μικρό θέατρο». Οι ανασκαφικές εργασίες ξεκίνησαν εκ νέου το 2011 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας.

Μέσω του προγράμματος «Πολιτιστική διαδρομή στα αρχαία θέατρα της Ηπείρου» το έργο «Εργασίες ανάδειξης και διαμόρφωσης του αρχαιολογικού χώρου του Μικρού θεάτρου της Αρχαίας Αμβρακίας», προϋπολογισμού 667.870 ευρώ, εντάχθηκε στο Ε.Σ.Π.Α. 2014-2020 – Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ήπειρος 2014-2020». Με χρηματοδότηση από το παραπάνω πρόγραμμα ολοκληρώνονται οι ανασκαφικές εργασίες στο θέατρο, και θα υλοποιηθούν οι εργασίες ανάδειξης του μνημείου. Το έργο περιλαμβάνει δύο υποέργα, το 1^ο  με τίτλο «Εργασίες ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου του Μικρού Θεάτρου της αρχαίας Αμβρακίας» που υλοποιείται με αυτεπιστασία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας και το 2^ο με τίτλο «Εργασίες αντιστήριξης των πρανών στον αρχαιολογικό χώρο του Μικρού Θεάτρου της αρχαίας Αμβρακίας» που υλοποιείται από την Περιφέρεια Ηπείρου. Η τελευταία τροποποίηση του έργου (Δεκέμβριος 2020) αφορά σε αύξηση του συνολικού προϋπολογισμού σε 966.667,96 και παράταση του χρόνου ολοκλήρωσης του έργου έως το Δεκέμβριο του 2022.

Ο ανάδοχος του υποέργου «Εργασίες αντιστήριξης των πρανών στον αρχαιολογικό χώρο του Μικρού Θεάτρου της αρχαίας Αμβρακίας» που υλοποιείται από την Περιφέρεια Ηπείρου έχει εγκατασταθεί στο έργο από την 1^η Ιουλίου 2021 και οι εργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη. Το υποέργο που υλοποιεί η ΕΦΑ Άρτας «Εργασίες ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου του Μικρού Θεάτρου της αρχαίας Αμβρακίας» εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ολοκλήρωση της αντιστήριξης των πρανών καθώς η πορεία εργασιών είναι αλληλένδετη. Ωστόσο βρίσκεται σε εξέλιξη έρευνα αγοράς και προκαταρκτικές εργασίες για την αποκατάσταση των οικοδομικών καταλοίπων του αρχαίου θεάτρου, για την κατασκευή διαδρομής περιμετρικά του αρχαιολογικού χώρου, για τη μεταφορά των δικτύων ΟΚΩ εκτός του αρχαιολογικού χώρου και για τις υπόλοιπες προβλεπόμενες εργασίες του έργου.

Με τις ανασκαφικές εργασίες της τελευταίας δεκαετίας αποκαλύφθηκε το υπόλοιπο τμήμα του κοίλου και χώροι νότια του προσκηνίου. Δυτικά του θεάτρου αποκαλύφθηκε τμήμα πλακόστρωτης οδού και τμήματα κτιρίων, στα οποία διακρίνονται διαφορετικές οικοδομικές φάσεις. Ανατολικά του μικρού θεάτρου και πάνω σε αρχιτεκτονικά κατάλοιπα αρχαιότερων φάσεων αποκαλύφθηκε κτήριο ορθογώνιας κάτοψης, από το οποίο σώζεται τμήμα του στυλοβάτη και πλακόστρωτο δάπεδο. Ανατολικά της οδού αποκαλύφθηκε τμήμα οικοδομικής νησίδας, τη μεγαλύτερη έκταση της οποίας καταλαμβάνουν τα κατάλοιπα του λουτρικού οικοδομήματος, για το οποίο η πρόσφατη αρχαιολογική έρευνα έφερε στο φως και τον βόρειο κυκλικό χώρο. Το κεντρικό τμήμα αυτού κοσμείται με βοτσαλωτό δάπεδο από μικρά λευκά και σκουρόχρωμα ποταμίσια βότσαλα. Λόγω του σημαντικού ευρήματος του βοτσαλωτού δαπέδου του λουτρού οι μελέτες του έργου έχουν επικαιροποιηθεί από το επιστημονικό προσωπικό του έργου. Επιπλέον, εκπονήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία με το προσωπικό της Εφορείας Αρχαιοτήτων Άρτας μελέτη συντήρησης για το βοτσαλωτό δάπεδο.

Στο πλαίσιο διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου του μνημείου λαμβάνεται μέριμνα για τον καλλωπισμό των όψεων των όμορων κτηρίων, με εργασίες που περιλαμβάνονται στο project της Εφορείας Αρχαιοτήτων Άρτας με το ακρωνύμιο HERMES του διακρατικού προγράμματος Interreg Eλλάδα – Ιταλία, το οποίο έχει ήδη ξεκινήσει να υλοποιείται.

Παράλληλα, το 2021 ο Δήμος Αρταίων προχώρησε στην κατεδάφιση δύο παρακείμενων χαμηλών κτισμάτων βόρεια του αρχαιολογικού χώρου όπου επρόκειτο να δημιουργηθεί ένα ευρυχώριο, για να λειτουργήσει ως τόπος στάσης, συνάθροισης  και ενημέρωσης  κοινού. Μετά την κατεδάφιση των κτισμάτων πραγματοποιήθηκαν ανασκαφικές εργασίες στο χώρο και προέκυψαν νέα ευρήματα που σχετίζονται με τον αρχαιολογικό χώρο του θεάτρου. Οι εργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη και αναμένεται να ολοκληρωθούν το προσεχές διάστημα. Μετά το πέρας των εργασιών, στο ίδιο πνεύμα, προβλέπεται να διαμορφωθεί κατάλληλα και ο προαύλιος χώρος του Ιερού Ναού του Αγίου Κωνσταντίνου.

Με την ολοκλήρωση των εργασιών του έργου ανάδειξης και διαμόρφωσης του αρχαιολογικού χώρου του μικρού θεάτρου της Αμβρακίας αφ’ ενός θα προσεγγιστούν με μεγαλύτερη σαφήνεια η μορφή και η διαδοχή των φάσεων του δημόσιου χώρου της Αμβρακίας, αφετέρου θα αποδοθεί το μνημείο στην πόλη της Άρτας, και θα ενταχθεί στη σύγχρονη πολιτιστική ζωή της.

Ευχαριστούμε θερμά την Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας για την πολύτιμη συνεργασία στην επικαιροποίηση του ενημερωτικού υλικού.

• Το «ΔΙΑΖΩΜΑ» έχει ανοίξει «κουμπαρά» (ηλεκτρονικό τραπεζικό λογαριασμό) για το αρχαίο θέατρο της Αμβρακίας (δείτε εδώ).
• Το έργο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Άρτας για την προστασία και ανάδειξη του μνημείου είναι υποδειγματικό. Μάλιστα το 2020 προχώρησε σε μια υψηλής αισθητικής έκδοση με τίτλο «Το μικρό θέατρο της Αμβρακίας – Le Petit Théâtre de Amvrakia» που αποτυπώνει το πολύπλοκο και απαιτητικό  εγχείρημα της ΕΦΑ Άρτας για την προστασία του μνημείου αλλά και την απόδοσή του στην τοπική κοινωνία και την εκπαιδευτική κοινότητα, καθώς και την ένταξή του στη καθημερινότητα των κατοίκων της Άρτας.